In 2021 herdenken wij het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog, 76 jaar geleden. We staan stil bij de vrijheid die is bevochten door mensen die daarvoor grote offers hebben gebracht. We vieren dat we sinds 1945 weer in vrijheid leven, in het besef dat we samen verantwoordelijk zijn om vrijheid door te geven aan nieuwe generaties. De bevrijding betekende het herstel van onze vrije en open democratische rechtsstaat. De rechten en vrijheden die daaruit voortkomen, zijn niet vrijblijvend. De slachtoffers en oorlogsgetroffenen blijven wij herdenken, evenals onze bevrijders en andere veteranen.

De inwoners van Soesterberg hebben de bezetters van zeer nabij meegemaakt, toen die in 1940 het vliegveld van Soesterberg innamen en uitbouwden tot een Duits steunpunt van de Luftwaffe.

Soesterberg en de Amerikanen

Na de oorlog werd het vliegveld Soesterberg weer in gebruik genomen, eerst door de Nederlandse luchtmacht en vanaf 1954 door de Amerikaanse Air Force. Amerikanen kwamen hierheen om onze vrijheid te verdedigen tegen de nucleaire dreiging vanuit het oosten. Het 32nd squadron had zijn basis in Nederland, in Soesterberg. 40 jaar lang hebben Amerikaanse militairen met hun gezin gewoond op en rond het vliegveld, met name in het dorp Soesterberg. Zij werkten op de NAVO basis.

Voor hun huisvesting is een complete wijk in het dorp gebouwd met straatnamen als Apollo, Gemini, Mercury. Het bijzondere was dat de woonwijk gewoon toegankelijk was, in tegenstelling tot dergelijke woonwijken elders in Europa. Zonder hek eromheen of bewaking. Er waren zelfs Amerikaanse kinderen die naar de basisschool in het dorp gingen.

Van heinde en verre kwamen op Koninginnedag mensen uit de regio naar het dorp. De reden was de bijzondere sfeer, wanneer een delegatie Amerikanen eigen producten en echte hamburgers aanbood. Tot juli 1994… toen de Amerikanen vertrokken in de nasleep van de val van de Berlijnse muur.

Uit de buitenlandse aanwezigheid waren ook liefdesrelaties en huwelijken voortgevloeid tussen Nederlandse burgers en Amerikaanse militairen. Toen het 32ste in 1994 werd ontbonden en de Amerikaanse luchtmacht Vliegbasis Soesterberg verliet, had dit een enorme impact op alle betrokkenen. In sommige gevallen werden families zelfs opgesplitst.

Initiatief SAM 

Om de 40-jarige periode van verdediging van onze waardevolle vrijheid door de Amerikaanse Luchtmacht in Soesterberg onder de aandacht te brengen van bezoekers en nieuwe inwoners,  en om deze bijzondere tijd blijvend te gedenken voor de mensen die hem hebben meegemaakt, startte een groep inwoners het initiatief ‘SAM’: Soesterberg Air force Memorial. Zij hebben allen een persoonlijke band met deze periode. 

Doelstelling SAM

De missie van SAM is het realiseren van een monument nabij het centrum van Soesterberg, waar iedereen de periode met de Amerikanen, met hun uiteenlopende achtergronden en gewoonten, naast de militaire aanwezigheid op het hoogtepunt van de Koude Oorlog kan ervaren.

De nadruk ligt hierbij op de menselijke kant en ook op de vreugde die de Amerikaanse militairen ver van huis en familie, hebben gedeeld met ons. Een bijzonder monument als dank voor het beschermen van onze vrijheid dat ons eraan herinnert hoezeer hun cultuur toen verschilde van de onze: tegenwoordig gemeengoed maar in de zeventiger jaren werden in Soesterberg de eerste carports in Nederland gerealiseerd, en werd er fanatiek gebarbecued en gehonkbald. De eerste McDrive van Nederland in Huis ter Heide hebben we te danken aan de aanwezigheid van de Amerikanen in Soesterberg.